جوان آنلاین: انگار اولویت دادن به مسائل صنفی نسبت به مصلحت مردم کشور و نظام سلامت مسری بوده و از حوزه نظام پزشکی و پزشکان به حوزه پرستاری هم منتقل شده‌است! به گونه‌ای که با وجود اذعان مسئولان حوزه سلامت و خود فعالان حوزه پرستاری در خصوص کمبود پرستار در کشور، حالا رئیس کل شورای‌عالی سازمان نظام پرستاری گفته است در کشور کمبود پرستار نداریم، بلکه کمبود جذب پرستار داریم.
این حرف هر چند از یک نظر می‌تواند درست باشد، اما یک وجه دیگر هم دارد و چندان درست به نظر نمی‌رسد. نخست اینکه توزیع کشوری پرستاران هم مانند پزشکان یکنواخت نیست و برخی استان‌ها مانند تهران پرستار بیکار ندارند. از سوی دیگر بخشی از نیرو‌های پرستاری بازنشسته شده، مهاجرت کرده یا به دلایلی از حوزه کار خارج می‌شوند. تمام اینها وجب می‌شود تا در کنار بحران کمبود جذب پرستار آموزش پرستاران هم چالش برانگیز شود.
کدام آدرس غلط
ماجرای کمبود پرستار و تعطیلی برخی از بخش‌های بیمارستانی به دلیل نداشتن پرستار و نیروی انسانی موضوعی است که بار‌ها و بار‌ها از سوی مسئولان سازمان نظام پرستاری و فعالان این عرصه اعلام شده‌است. وضعیت پرستار نسبت به استاندارد‌های موجود به گونه‌ای است که بسیاری از پرستاران ملزم به اضافه کار اجباری می‌شوند تا بتوانند از پس کار مراقبت از بیماران در بخش‌های بیمارستانی بر بیایند، اما همین مسئله موجب‌شده این افراد با فرسودگی شغلی دست و پنجه نرم کنند و این فرسودگی شغلی هم در نهایت به ضرر بیماران تمام می‌شود! چراکه پرستاری که ساعت‌های مداوم ناگزیر است کار کند درصد خطا و اشتباهاتش هم بالا می‌رود و گاهی خستگی یا تعداد زیادی از بیمارانی که در هر شیفت کاری تحت مراقبت یک پرستار قرار دارند، موجب می‌شود رسیدگی مناسبی به بیماران صورت نگیرد. با تمام اینها، اما همان فعالان حوزه پرستاری که در خصوص کمبود پرستار ابراز نگرانی می‌کنند با گسترش دانشگاه‌های پرستاری و افزایش جذب دانشجوی پرستاری یا جبران کمبود‌ها از طرقی همچون استفاده از ظرفیت بهیاران به شدت مخالفند همچنان که قاسم ابوطالبی رئیس شورای‌عالی سازمان نظام پرستاری در شانزدهمین جلسه شورای‌عالی سازمان نظام پرستاری همزمان با هفته پرستار با موضوع کمبود پرستار را آدرس غلطی عنوان کرد که از سوی برخی افراد عنوان می‌شود. به گفته وی کمبود جذب پرستار داریم و افزایش ظرفیت، راه‌حل نیست.
فراموشی مشکل اصلی
به گفته وی، موضوعی که در ماه‌های اخیر مطرح و باعث واکنش جامعه پرستاری شد، ورود مراکز خصوصی به آموزش پرستاری بود. در جلسات کارگروه ویژه ریاست جمهوری به این نتیجه رسیدیم بعضی از قسمت‌های وزارت بهداشت پای کار هستند و به شدت هم پیگیرند. هر چند در زمانی که در کارگروه در حال رسیدگی به این مسائل بودیم در جای دیگر در دولت افزایش ظرفیت ۲۰ درصدی آموزش پرستاری مصوب شد.
وی افزود: «نکته‌ای که باید به آن توجه شود، این است که بخشی از این ظرفیت آموزش را به مراکز خیریه و خصوصی واگذار کردند و پیشنهاد آن هم از طرف شورای گسترش وزارت بهداشت بود. این مصوبه نشان داد که بخش‌هایی می‌خواهند افزایش ظرفیت انجام شود تا مشکل اصلی فراموش شود.»
کمبود پرستار نداریم
از نگاه رئیس کل شورای‌عالی سازمان نظام پرستاری کمبود پرستار نداریم، کمبود جذب پرستار داریم. افزایش ظرفیت راه‌حل نیست. سالانه حدود ۱۵هزار دانشجوی پرستاری و در کل در گروه پرستاری حدود ۲۰ هزار نفر جذب دانشجو داریم، در حالی که استخدام در پنج سال اخیر حدود ۱۹ هزار نفر بود که به اندازه یک سال خروجی دانشکده‌های پرستاری نبود.
ابوطالبی اضافه کرد: «آدرس غلط نباید بدهیم که کمبود پرستار آموزش دیده داریم تا نتیجه آن، این مصوبات اشتباه باشد. در این موضوع نمی‌خواهیم صنفی رفتار کنیم، اگر نیاز باشد می‌توان افزایش ظرفیت آموزش داشت، اما امروز در شهر‌های مختلف پرستاران فارغ‌التحصیل زیاد داریم، ولی ظرفیت جذب پایین است.»
انباشت نیرو در برخی استان‌ها و کمبود نیرو در برخی دیگر
عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت هم با بیان اینکه پرستار تربیت‌شده به میزان کافی در اختیار داریم، تصریح می‌کند: «اگرچه تعداد پرستار دانش‌آموخته در کشور مطلوب است، اما از نظر پراکندگی جغرافیایی شرایط مطلوبی نداریم. به عنوان مثال سیستم بهداشتی و درمانی کشور با انباشت نیرو در غرب کشور مواجه است؛ در حالی که استان‌های بوشهر، هرمزگان، تهران و خوزستان و سیستان و بلوچستان به شدت کمبود نیرو دارند. نسبت پرستار به تخت در برخی استان‌های کشور از میانگین کشوری پایین‌تر است؛ به طور مثال، نسبت پرستار به تخت‌های بیمارستانی استان خوزستان ۶/۰، برخی مناطق استان سیستان‌وبلوچستان ۵/۰ و استان بوشهر نیز ۷/۰ است.»
این در حالی است که معا‌ن پرستاری وزارت بهداشت دی ماه سال ۱۴۰۱ با تأکید بر جهانی بودن معضل کمبود پرستار گفته بود سالی حدود ۱۰ هزار نفر در نظام سلامت بازنشسته می‌شوند که نیمی از آنها پرستار هستند. همچنین ۷۵ درصد از پرستاران ایرانی بانوان هستند که بخشی از آنها پس از فارغ‌التحصیلی، تمایلی به کار ندارند، اما در استان‌هایی مانند تهران و یزد به شدت کمبود پرستار داریم.
بی‌تردید افزایش جذب پرستاران خصوص در برخی از استان‌ها که با کمبود شدید نیروی پرستاری مواجهند بر هیچ‌کس پوشیده نیست و جذب نیروی کافی برای رسیدن به حداقل استاندارد‌های جهانی در بیمارستان‌های کشورمان امری ضروری است.
اما در خصوص انکار کمبود پرستار و ایستادن برابر افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پرستاری ان هم شرایط کنونی منطقی به نظر نمی‌رسد. شاید نگاه واقع‌بینانه این باشد که بخشی از آموزش دیده فارغ‌التحصیلان رشته پرستاری بیکار و بخش دیگر شاغل هستند، اما بیکار بودن برخی از این پرستاران نمی‌تواند به معنای عدم علاقه آنها در اشتغال به شغل پرستاری یا عدم توانایی کافی برای اشتغال در این شغل باشد. همچنان که در بسیاری از تخصص‌های دیگر هم با چنین معضلی مواجهیم.
پس روند منطقی برای مدیریت نیروی پرستاری کشور افزایش جذب پرستار برای دستیابی به حداقل استاندارد تخت پرستار در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است، اما در کنار این افزایش جذب باید برای تربیت نیروی انسانی مورد نیاز هم تدبیر کرد رشته دانشگاه‌های پرستاری و افزایش تربیت نیروی پرستار به ضرر سلامت مردم نیست. به خصوص اینکه با افزایش میانگین سنی جمعیت کشورمان ر سال‌های آینده نیاز کشور به پرستار بیش از پیش خواهد بود.
